Konya Çeşmelerinde Gülbezek / Rosebezek in Konya Fountains

Öz

Konya’da su mimarisinin önemli unsuru olan çeşmeler, Osmanlı ve I. Ulusal Mimarlık döneminde yaygın bir şekilde inşa edilmiştir. İnsan yaşamında önemli bir görev üstlenen çeşmeler, hayır amaçlı yapılmış eserlerdir. İşlevselliğinin yanı sıra estetik açıdan da önem arz eden çeşmeler, bulundukları sokakları süsleyen ve dönemlerinin üsluplarını yansıtan birer belge niteliğindedir. Konya’daki Selçuklu ve Osmanlı’nın erken döneminden günümüze gelebilmiş çeşme bulunmamaktadır. Bu nedenle çalışmamız dahilinde incelenen çeşmeler klasik ve geç Osmanlı ile I. Ulusal Mimarlık dönemini kapsamaktadır. Konya’da sayısı oldukça fazla olan Osmanlı ve I. Ulusal Mimarlık dönemi çeşmeleri süsleme boyutuyla incelendiğinde, Türk Sanatında önemli bir motif olan gülbezeklerin çeşmelerde yoğun bir şekilde uygulandığı görülmüştür. Genellikle tam bir dairenin sınırları içerisine işlenen veya dairesel bir form meydana getiren gülbezekler bağımsız süsleme ögeleri olarak dikkat çekmelerinin yanı sıra ikonografik olarak da önem arz etmektedir. Gülbezeklerin çeşmelerde uygulandıkları alanlar, farklı tür ve boyutları ile çeşitlilik göstermektedir. Çalışmamızda gülbezeklerin detaylı bir şekilde incelenmesi ve uygulama alanları ile tipolojisinin belirlenerek sanat tarihi çalışmalarına katkı sağlanması amaçlanmıştır.