ANADOLU’DA GÖÇEBELEŞME VE İSLÂMLAŞMA

Serhat Altınkaynak

Öz


The Decline of Medieval Hellenism… adlı eseri ile tanınan Speros Vryonis, bu makalesinde Anadolu’daki Göçebeleşme ve İslâmlaşma ve nihayetindeki değişim ve dönüşüm üzerine odaklanmıştır. Yazar Anadolu’da Bizans medeniyetinin çöküşü ve Anadolu’daki dönüşümü adı geçen kavramlar temelinde incelemiştir. Makalenin Türkçe’ye kazandırılmasının, Tarih alanında ve Ortaçağ tarihi özelinde oldukça önemli olduğunu düşünmekteyim. Buradan hareketle makale tercümesinde bazı hususlara dikkat çekmek yerinde olacaktır. Tercümede olabildiğince orijinal metne bağlı kalınmıştır. Yazar tarafından verilen bazı kavramlar ve yer adları kaynaklardaki gibi aynen verilmiştir. Bu kavram ve yer adlarını değiştirmeden yanlarına köşeli parantez içinde günümüzdeki karşılıkları verilmeye çalışılmış ve açıklama gereği duyulanlar da açıklamaları ve kaynakları ile birlikte verilmiştir. Makalenin başında verilen terimler listesi ve tercümesi Tablo 1’de; makalenin daha iyi anlaşılması için de yazarın kitabındaki harita da ayrıca verilmiştir.

Tam Metin:

PDF

Referanslar


KAYNAKÇA

Al Harawi, Guide des lieux de pélerinage, Trans. J. Sourdel-Thomine, Damascus 1957.

Anna Comnena, Alexiade, III, Ed. B. Leib, Paris 1937-43.

Ansbert, Historia Peregrinorum, Ed. A. Chroust, Quellen zur Geschichte des Kreuzzuges Kaiser Friedrichs I., MGH, ScriptRerGerm, N.S., V, Berlin 1928.

Arnakis, G., Οἱ πρῶτοι ʼΟϑωμανοί, Athens 1947.

Bar Hebraeus, The Chronography of Gregory Abû'l Faraj the Son of Aaron, the Hebrew Physician Commonly Known as Bar Hebraeus, being the First Part of his Political History of the World, I, Trans. E. A. W. Budge, London 1932.

Barkan, Ömer Lütfi, “Essai sur les données statistiques des registres de recensement dans 1'Empire Ottoman aux XVe et XVIe siécles”, Journal of the Economic and Social History of the Orient, (1), 1957.

Brosset, M., Histoire de la Géorgie, I, St. Petersburg 1849.

Bryer, A., “A Byzantine Family: The Gabrades, c. 979-c. 1653”, University of Birmingham Historical Journal, XII (2), 1970.

Cahen, Claude, “Selgukides et Allemands au temps de la troisiéme croisade”, WZKM, (56), 1960.

Cahen, Claude, “Une famille byzantine au service des Seldjuqides d'Asie Mineure”, Polychronion. Festschrift Franz Dölger zum 75. Geburtstag, Ed. P. Wirth, Heidelberg 1966.

Cahen, Claude, Pre-Ottoman Turkey, London 1968.

Chalandon, F., Jean II Comnéne (1118-1143) et Manuel I Comnéne (1143-1180), Paris 1922.

Cinnamus, Bonn ed., 1836.

Delehaye, H., “Le martyre de Saint Nicétas le Jeune”, Mélanges offerts á M. Gustave Schlumberger, I, Paris 1924.

Eflaki, Les saints des derviches tourneurs, I, Ed. and Trans. Cl. Huart, Paris 1918.

Eyice, Semavi, “Konya ile Sille arasında Ak manastır, Menakib al-'Arifin'deki Deyr-i Eflatun”, Şarkiyat Mecmuası, (6), 1966.

Gesta Federici, Ed. O. Holden-Egger, MGH, ScriptRerGerm, Hannover 1892.

Giese, F., Die altosmanische Chronik des 'Asıkpasazade, Osnabrück 1972.

Giese, F., Die altosmanischen anonymen Chroniken in Text und Übersetzung herausgegeben, II, Leipzig 1925.

Gölpınarlı, Abdülbaki, “Mevlevilik”, in Islâm Ansiklopedisi, VIII, Istanbul 1957.

Gölpınarlı, Abdülbaki, Mevlanadan sonra Mevlevilik, Istanbul 1953.

Gross, E., Das Vilayet-name des Haggi Bektash. Ein türkisches Derwischevangelium, Leipzig 1927.

Hasluck, F. W., Christianity and Islam under the Sultans, II, Oxford 1929.

Ibn Battuta, The Travels of Ibn Battûta A.D. 1325-1354, II, Trans. H. A. R. Gibb, Cambridge 1962.

Ibn el-Athiri chronicon quod perfectissimum inscribitur, XII, Ed.. C. J. Tornberg, Uppsala 1853.

Ibn Khaldun, The Muqaddimah. An Introduction to History, I, Trans. E. Rosenthal, London 1958.

Kourouses, S., Μανουὴλ Гαβαλᾶς εἷτα Ματϑαῖος Μητροπολίτης ʼΕφέσου (1271/72-1355/60). A’, Τὰ βιογρφικά, Athens 1972.

Lambros, S., ʼΑκομινάτου τοῦ Χωνιάτου τα σωζόμενα, I, Athens 1879.

Lambros, S., ʼΕπιστολὴ ᾓν ἐξ ʼΑσίας αἰχμάλωτος ὤν, πρὸς τὴν ἑαυτοῦ ἐκκλησίαν ἀπέστειλεν, in Νέος ‘Ελλ., (16), 1922.

Lambros, S., Παλαιολόγεια καὶ Πελοποννησιακά, III, Athens 1926.

Malaces, E., Ed. C. Bones, Εὐϑυμίου τοῦ Μαλάκη, μητροπολίτου Νέων Πατρῶν (‘Υπάτης), δύο έγκωμιαστικοὶ λόγοι, νῦν τὸ πρῶτον ἐκδιδόμενοι, εἰς τὸν αὐτοκράτορα Μανουὴλ Αʹ Κομνηνὸν, (1143/80), in Θεολογία, (19), 1941-1948.

Manuel II. Palaeologos. Dialoge mit einem “Perser,”, Ed. E. Trapp, Vienna 1966.

Matthew of Edessa, Chronique de 952 a 1136, Trans. E. Dulaurier, Paris 1858.

Maximi Monachi Planudis Epistulae, Ed. M. Treu, Amsterdam 1960.

Michael Ducas, Istoria turco-bizantina, Ed. V. Grecu, Bucharest 1958.

Michael the Syrian, Chronique, III, Ed.and Trans. J. B. Chabot, Paris 1905.

Miklosich, F. and Müller, J. Acta et diplomata graeca medii aevi sacra et profana, I, Vienna 1860.

Müller-Wiener, W., “Mittelalterliche Be-festigungen im südlichen Jonien”, IstMitt, (11), 1961.

Nicetas Choniates, Bonn ed., 1835.

Pachymeres, Bonn ed., I, 1835.

Philippson, A., Reisen und Forschungen im westlichen Kleinasien, IV: Das östliche Lydien und südwestliche Phrygien, Gotha 1914.

Philippson, A., Reisen und Forschungen im westlichen Kleinasien, III: Die östliche Mysien und die benachbarten Teile von Phrygien und Bithynien, Gotha 1913.

X. de Planhol, “Le cadre géographique: Le pays de Laodicée-Denizli”, in Laodicée du Lycos. Le Nymphée. Campagnes 1961-63, eds. J. des Gagniers, P. Devambez, L. Kahil, and R. Ginouvés, Paris 1969.

Ramsay, William Mitchell, The Cities and Bishoprics of Phrygia. Being an Essay of the Local History of Phrygia from the Earliest Times to the Turkish Conquest, Oxford 1895-1897.

Regel, W., Fontes rerum byzantinarum, II, Petropolis 1917.

Rhalles, G. and Potles, M., Σύνταγμα τῶν ϑείων καὶ ἱερῶν κανόνων, IV, Athens 1854.

Ricoldus de Monte Crucis, Liber peregrinacionis, Ed. J. C. M. Laurent, Peregrinatores medii aevi quatuor, 2nd ed., Leipzig 1873.

Salimbene, Ed. O. Holder-Egger, MGH, SS, XXXII, Leipzig/Hannover 1905-1913.

Schefer, C., Le voyage d'outremer de Bertrandon de la Broquiére, Paris 1892.

Schiltberger, J., Reisen des Johannes Schiltberger aus München in Europa, Asia und Africa von 1394 bis 1427, Ed. K. F. Neumann, Munich 1859.

Scutariotes, T, in K. Sathas, Mεσαιωνικὴ Βιβλιοϑήκη ἐπιστασίᾳ,VII Venice 1894.

Taeschner, F., Al-'Umari's Bericht über Anatolien in seinem Werke Masâlik al-absâr fî memâlik al-amsar, Leipzig 1929.

Treu, M., Matthaios Metropolit von Ephesos. Über sein Leben und seine Schriften, Potsdam 1901.

Turan, Osman, Şemseddin Altun-Aba, vakfiyesi ve hayatı, Belleten, (11), 1947.

Turan, Osman, Celaleddin Karatay, vakıfları ve vakfiyeleri, Belleten, (12), 1948.

Uspenskij, F. and Beneševič, V., Vazelonskie Akty, Leningrad 1927.

Uzluk, Ş., Mevlevilikte resim, resimde MevIeviler, Ankara 1957.

Voyages d'Ibn Batoutah, II, Ed. and Trans. C. Defremery and B. R. Sanguinetti, Paris 1969.

Vryonis, Speros, “Seljuk Gulams and Ottoman Devshirmes”, Der Islam, (41), 1965.

Vryonis, Speros, The Decline of Medieval Hellenism in Asia Minor and the Process of Islamization from the Eleventh through the Fifteenth Century, Berkeley/Los Angeles/London 1971.

William of Tyre, A History of Deeds Done Beyond the Sea, Book XVI, Chap. 26, vol. II, Ed. and Trans. Emily A. Babcock and A. C. Krey, New York 1943.

Wittek, Paul, Das Fürstentum Mentesche. Studie zur Geschichte Westkleinasiens im 13.-15. Jh., Amsterdam 1967.

TERCÜMEDE KULLANILAN KAYNAKLAR

Ahmed Eflâkî, Ariflerin Menkıbeleri (Menâkıbu’l-Ârifîn), Çev. Tahsin Yazıcı, Kabalcı Yay., İstanbul 2012.

Anna Komnena, Alexiad, Çev. Bilge Umar, İnkılâp Yayınları, İstanbul 1996.

Âşıkpaşazâde Tarihi, Haz. Necdet Öztürk, Bilge Kültür Sanat, İstanbul, 2013.

Barrington Atlas of The Greek and Roman World, Ed. R. J.A.Talbert, Princeton University Press 2000.

Baykara, Tuncer, XI. Yüzyıla Kadar Türk Şehri, Doktora Tezi, İstanbul 1970.

Belke, K. und Mersich, N., Tabula Imperii Byzantini 7: Phrygien und Pisidien, Wien 1990.

Çay, Mehmet Abdulhaluk, Anadolu’nun Türkleşmesinde Dönüm Noktası, Orkun Yayınevi, İstanbul 1984.

El-Ömerî, Türkler Hakkında Gördüklerim ve Duyduklarım (Mesâliku’l-Ebsâr), Çev. ve Not. D. A. Batur, Selenge Yay., İstanbul 2014.

Güneş, Cüneyt, Bizans Anadolusu’nda Askerî ve İdarî Bir Sistem: Thema Sistemi, Muğla Sıtkı Koçman Ünivesitesi Yayımlanmamış Doktora Tezi, Muğla 2018.

Ioannes Kinnamos, Historia, Çev. Işın Demirkent, TTK, Ankara 2001.

İbn Bibî, el-Evamirü’l-Ala’iye Fi’l-Umuri’l-Ala’iye, I, Haz. Adnan Sadık Erzi, TTK, Ankara 1956.

İbn Bibî, el-Evamirü’l-Ala’iye Fi’l-Umuri’l-Ala’iye, I, Çev. Mürsel Öztürk, Kültür Bakanlığı Yay, Ankara 1996.

İbn Saîd el-Mağribî, Kitabü’l-Coğrafiyya, Haz. İsmail el-Arabî, ilk baskı, Beyrut 1970.

Köprülü, Mehmet Fuad, Anadolu’da İslâmiyet, Akçağ Yay, Ankara 2005.

Metin, Tülay, Selçuklu Çağında Yaşamak Ortaçağ Türk Şehri, Kronik, İstanbul 2020.

Moravcsik, Gyula, Byzantino Turcica II, Leiden 1983.

Niketas Khoniates. Historia, Çev. Fikret Işıltan, TTK, Ankara 1995.

Ramsay, William Mitchell, Anadolu’nun Tarihi Coğrafyası, Çev. Mihri Pektaş, MEB Yay., İstanbul 1960.

Sevin, Veli, Anadolu’nun Tarihi Coğrafyası I, TTK, Ankara, 2016.

Söner, R. Haluk, “Antiokheia Ad Maeandrum”, Humanitas, 5 (9), 2017, s.139-153.

Sümer, Faruk, Eski Türklerde Şehircilik, TTK, Ankara 2014.

Turan, Osman, Selçuklular Zamanında Türkiye, Turan Neşriyat Yay., İstanbul 1971.

Turan, Refik, Türkiye Selçuklularında Hükümet, TTK, Ankara 2020.

Umar, Bilge, Türkiye’deki Tarihsel Adlar, İnkılâp Yayınevi, İstanbul 1993.

Uzunçarşılı, İ. Hakkı, Osmanlı Devlet Teşkilâtına Medhal, TTK Yay., Ankara 1988.

Vryonis, Speros, The Decline of Medieval Hellenism in Asia Minor and the Process of Islamization from the Eleventh through the Fifteenth Century, Berkeley/Los Angeles/London 1971.

Willermus Tyrensis’in Haçlı Kroniği (1143-1163), Haz. Ergin Ayan, Karadeniz Dergisi Yay., Ankara 2009.

Wittek, Paul, “Bizanslılar’dan Türklere Geçen Yer Adları”, Selçuklu Araştırmaları Dergisi, I, Çev. Mihin Eren, Ankara 1970, s.193-240.


Refback'ler

  • Şu halde refbacks yoktur.


Selçuk Üniversitesi Selçuklu Araştırmaları Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY-NC 4.0) ile lisanslanmıştır.