TÜRKİYE SELÇUKLU SULTANI II. GIYÂSEDDİN KEYHUSREV’İN KARAKTER İNCELEMESİ
Öz
Türkiye Selçuklu Devleti’nin yaklaşık bir asır süren tarihinde başa geçen sultanlar devleti istikrara kavuşturmak adına büyük mücadeleler vermişlerdir. Ancak buna rağmen çalkantıların olduğu iniş ve çıkışların yaşandığı pek çok dönem yaşanmıştır. Türkiye Selçuklu sultanları önemli kararlarda devlet adamları ile meşverete önem verseler de Türk töresine göre son karar merciinin kendileri olduğu bilinmektedir. Alınan bu kararlar genellikle isabetli olmakla birlikte bazen devleti zor duruma düşürecek mahiyette tezahür ettiği de görülmektedir. Sultanlar devlet yönetimi noktasında iyi birer eğitim almalarına rağmen onlar da zaafları, korkuları, heyecanları, öfkeleri gibi her insanda olan duygulara sahiptirler. II. Gıyâseddin Keyhusrev, siyasi lider olmasının yanında insanî özellikleri bakımından diğerlerinden ayrılan, farklı yönleri bulunan bir sultan olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışmada; II. Gıyâseddin Keyhusrev’in tarihi süreçteki icraatları ele alınarak kişilik özellikleri incelenmiştir. Kaynaklar ışığında elde edilen bilgiler tenkit süzgecinden geçirilerek Sultan’ın şahsiyetiyle ilgili bilgiler tespit edilmiştir. Elde edilen veriler Psikolojik Danışman Alihuseyn Huseynov[1] ile birlikte değerlendirilerek II. Gıyâseddin Keyhusrev’in karakter incelemesi gerçekleştirilmiştir.
*1. 10. 2020- 20-01 2021 tarihleri arasında muhtelif zamanlarda kaynaklardan elde edilen ve modern araştırmalardan desteklenen bilgiler ışığında Psikolojik Danışman Alihuseyn Huseynov ile görüşmeler yapılarak II. Gıyâseddin Keyhusrev’in karakter incelemesi gerçekleştirilmiştir.
Tam Metin:
PDFReferanslar
Kaynaklar
Ahmed Bin Mahmud, Selçuknâme, haz. Erdoğan Merçil, Bilge Kültür Sanat yay., İstanbul 2011.
Ahmed Eflâkî, Ariflerin Menkıbeleri, çev. Tahsin Yazıcı, Kabalcı yay., İstanbul 2012.
Aknerli Grigor, Okçu Milletin Tarihi, çev. Hrant D. Andreasyan, Yeditepe yay., İstanbul 20122.
Başkumandan Simbat, Başkumandan Simbat Vekâyinâmesi, çev. Hrant D. Andreasyan, TTK Kütüphanesi'nde basılmamış nüsha.
Ebü’l-Ferec İbnü’l İbrî, Târîhu Muhtasari’d- Düvel, çev. Şerafeddin Yaltkaya, TTK yay., Ankara 2011.
Gregory Abû’l – Farac, Abû’l - Farac Tarihi, C. II., çev. Ömer Rıza Doğrul, TTK yay., Ankara 19872.
Georgıos Akropolites, Vekayinâme, çev. Bilge Umar, Arkeoloji ve Sanat yay., İstanbul 2008.
İbn Bîbî, el-Evâmirü’l-Alâ’iye fi’l-Umuri’l-Alâ’iye ( Selçuknâme), C. II, çev. Mürsel Öztürk, Ankara 2014.
İbn Kesir, el Bidaye ve’n Nihaye (Büyük İslam Tarihi), çev. Mehmet Keskin, C.13, Çağrı Yayınları, İstanbul 1995.
İbnü’l- Verdî, Bir Ortaçağ Şairinin Kaleminden Selçuklular, trc. Mustafa Alican, Kronik yay., İstanbul 20172.
Kartlis Tskhovreba, (A History of Georgia), Trans: Dmitri Gamq’relidze, ed. Roin Metrevelli- Stephan Jones, Georgian National Academy of Sciences, Artanuji Publishing, Tiflis 2014.
Müneccimbaşı, Ahmed b. Lütfullah, Câmiu’d- Düvel ( Selçuklular Tarihi), çev. Ali Öngül, C. II, Akademi Kitabevi, İzmir 2001.
Müverrih Kiragos, Ermeni Müverrihlere Göre Moğollar, Trc. Gürsoy Solmaz, Elips yay., Ankara 2009.
Müverrih Vardan, Türk Fütuhatı Tarihi (889- 1269), çev. Hrant D. Andreasyan, yay. haz. İlhan Arslan, ed. Fuat Hacısalihoğlu, Post yay., İstanbul 2017.
Niğdeli Kadı Ahmed, el- Veledü’ş – Şefîk ve’l- Hâfidü’l- Halîk (Anadolu Selçuklularına Dair Bir Kaynak), Trc. Ali Ertuğrul, C. I, TTK yay., Ankara 2015.
Simon De Saint Qentin, Bir Keşiş’in Anılarında Tatarlar ve Anadolu, çev. Erendiz Özbayoğlu, DAKTAV yay., Antalya 2006.
el- Ömerî, Şihabeddin b. Fazlullah, Türkler Hakkında Gördüklerim ve Duyduklarım (Mesâliku’l Ebsâr), çev. Ahsen Batur, Selenge yay., İstanbul 20192.
Şeyh Evhadü’d- din Hâmid el- Kirmânî ve Menâkıb-Nâmesi, trc. Mikâil Bayram, Kardelen yay., İstanbul 2005.
Tarîh-i Âl-i Selçuk ( Anonim Selçuknâme), trc. Halil İbrahim Gök- Fahrettin Çoşguner, Atıf yay., Ankara 2014.
Kitaplar
AMERİKAN PSİKİYATRİ BİRLİĞİ, Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal Elkitabı, ( DSM- 5), çev. Ertuğrul Köroğlu, Ankara 20145.
ÇAYCI, Ahmet, Anadolu Selçuklu Sanatında Gezegen ve Burç Tasvirleri, Palet yay., Konya 20192.
ERGİN, Muharrem, Orhun Abideleri, Boğaziçi yay., İstanbul 201145.
HACIGÖKMEN, Mehmet Ali, Türkiye Selçuklu Devlet Adamları, Çizgi yay., Konya 2018.
ÇORUHLU, Yaşar, Türk Mitolojisinin Ana Hatları, Kabalcı yay., İstanbul 2000.
KAFESOĞLU, İbrahim, Türk Millî Kültürü, Ötüken yay., İstanbul 199817.
KAYMAZ, Nejat, Anadolu Selçuklularının İnhitatında İdare Mekanizmasının Rolü, TTK yay., Ankara 2011.
, Anadolu Selçuklu Sultanlarından II. Gıyâsü’d-Din Keyhüsrev Ve Devri, TTK yay., Ankara 2014.
KOCA, Salim, Türk Kültürünün Temelleri, Berikan yay., Ankara 20164.
KONYALI, İ. Hakkı, Konya Tarihi, Konya Büyükşehir Belediyesi yay., Konya 2007.
KÖROĞLU, Ertuğrul - Sinan Bayraktar, Kişilik Bozuklukları, HYB yay., Ankara 20102.
OCAK, Ahmet Yaşar, Babaîler İsyanı( Aleviliğin Tarihsel Alt Yapısı), Dergâh yay., İstanbul 20115.
OSTROGORSKY, Georg, Bizans Devleti Tarihi, çev. Fikret Işıltan, TTK yay., Ankara 201910.
ÖGEL, Bahaeddin, Türklerde Devlet Anlayışı (13.Yüzyıl Sonuna Kadar), Ötüken yay. İstanbul 20173.
, Türk Mitolojisi, C.II, TTK yay., Ankara 20145.
ÖZBEK, Süleyman, Selçuklu – Eyyubî İlişkileri, Berikan yay., Ankara 2018.
RİCE, Tamara Talbot, Anadolu Selçuklu Tarihi, çev. Tuna Kaan Taştan, Nobel yay., Ankara 2015.
SEVİM, Ali, Genel Çizgileriyle Selçuklu - Ermeni İlişkileri, TTK yay., Ankara 20022.
SOLMAZ, Sefer, Danişmendliler Devleti ve Kültürel Mirasları, Basılmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya 2001.
TURAN, Osman, Selçuklular Zamanında Türkiye, Ötüken yay., İstanbul 201614.
YİNANÇ, Mükremin Halil, Türkiye Tarihi Selçuklular Devri, C. II, yay. haz. Refet Yinanç, TTK yay., Ankara 2014.
Makaleler
BAYRAM, Mikail, “Selçuklular Zamanında Anadolu’da Bazı Yöreler Arasındaki Farklı Kültürel Yapılanma ve Siyasî Boyutları”, SÜTAD, S. 1, ( 1994), s. 79- 92.
ÇAYCI, Ahmet, “Selçuklu ve Artuklu Sikkelerinde Zodiak Tasvirleri”, I. Uluslararası Selçuklu Kültür ve Medeniyet Kongresi Bildirileri,( Konya, 11-13 Ekim 2000) C.I, Konya 2001, s. 207-218.
ERKAN, Mustafa, “Hüsrev ve Şîrin” mad., DİA, C. 19, Türkiye Diyanet Vakfı yay., İstanbul 1999, s. 53-55.
GÖKSU, Erkan, “Kösedağ Savaşı”, Tarihin Peşinde Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi (The Pursuit of History International Periodical for History and Social Research), Yıl:1, S. 2, Konya Ekim 2009, s. 1-14.
KESİK, Muharrem, “Sâdeddin Köpek” mad., DİA, C. 35, İstanbul 2008, Türkiye Diyanet Vakfı yay., s. 392- 393.
KOCA, Salim, “Türkiye Selçuklu Tarihinin Akışını Değiştiren ve Anadolu’nun Kaderini Belirleyen Savaş: Kösedağ Bozgunu”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S. 37, Konya 2015, s. 35-84.
“Türkiye Selçuklu Tarihine Damgasını Vuran Menfur Bir Cinayet: Sultan I. Alâeddîn Keykubâd’ın Zehirlenmesi” SÜTAD, S. 27, Konya 2010, s. 347- 369.
KÜTÜK, Ahmet, “Kösedağ Savaşı’nın Kaybedilmesinde I. Gıyaseddin Keyhüsrev’in Kişiliği ve Uygulamalarının Rolü”, 1243 Kösedağ Savaşı Ve Anadolu’nun Moğollar Tarafından İşgali Uluslararası Şûrası, (Sivas, 10 Aralık 2017), Sivas 2018, s. 289- 314.
PARLAR, Gündegül, “Sanat Tarihi Yönleriyle Figürlü Anadolu Selçuklu Sikkeleri”, I. Uluslararası Selçuklu Kültür ve Medeniyet Kongresi Bildirileri, ( Konya, 11-13 Ekim 2000) C.II, Konya 2001, s. 189-201.
SOLMAZ, Sefer, “Kösedağ Savaşı’nda Bir Selçuklu Emîri: Nizâmeddin Suhrab”, Selçuklu Tarihçiliğinin Zamansız Kaybı Prof. Dr. Feda Şamil Arık’a Armağan Türk Tarihine Dair Yazılar III, ed. Alpaslan Demir-Tuba Tombuloğlu-Eralp Erdoğan-Ömer Düzbakar, Gece Kitaplığı, Ankara 2018, s. 705-721.
SUBAŞI, Ömer, “Türkiye Selçuklu Devleti’nde Güçlü Bir Kadın: Gürcü Hatun Tamara” Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C. 13,S. 33, (2016), s. 384-401.
SÜMER, Faruk, “Anadolu’da Moğollar”, Selçuklu Araştırmaları Dergisi, I, Ankara 1969, s. 1- 47.
, “Keykubad I” mad., DİA, C. 25, Türkiye Diyanet Vakfı yay., Ankara 2002, s. 358-359.
UYUMAZ, Emine, “Türkiye Selçuklu Sultanları, Melikleri ve Melikelerinin Evlilikleri”, I. Uluslararası Selçuklu Kültür ve Medeniyet Kongresi Bildirileri, ( Konya, 11-13 Ekim 2000) C.II, Konya 2001, s. 397-421.
YAVAŞ, Alptekin, “Anadolu Selçuklu Banilerinin Politik Yaşamlarıyla Mimari Faaliyetleri Arasındaki İlişkiler”, TÜBAR, S. 28, (2010), s. 409- 417.
Refback'ler
- Şu halde refbacks yoktur.
Selçuk Üniversitesi Selçuklu Araştırmaları Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY-NC 4.0) ile lisanslanmıştır.