BİZANS İMPARATORLUĞU’NUN VENEDİK’E VERDİĞİ TİCARÎ İMTİYAZLAR (CHRYSOBULLAR); ANGELOS HANEDANI DEVRİ

Öz

Bizans İmparatorluğu XI. yüzyılda gerek askeri teşkilatının bozulması gerek de ekonomisinin alt üst olması sebebiyle mutlak hâkimiyetini kaybetmiştir. Akabinde Doğuda Türkler Batıda ise Normanlar tarafından sıkıştırılması sonucu kendisine bir müttefik arama yoluna gitmiş ve nihayetinde Akdeniz’deki en önemli deniz gücüne sahip olan Venedik ile ittifak etmiştir. Bunun karşılığında ise Venedik’e, daha önce kimsenin sahip olmadığı ticari imtiyazlar vermiştir. Kısa vadede işe yarayan bu ayrıcalıklar uzun vadede imparatorluğun neredeyse bütün pazarlarına vergisiz giren Venediklilerin Bizans ekonomisini ele geçirmesine sebep olmuştur. Bu duruma karşı koymak isteyen son muktedir Komnenos temsilcisi olan Manuel, 1171 yılında imparatorluk topraklarında yaşayan tüm Venediklileri tutuklayarak bir çatışma zemininin oluşmasına zemin hazırlamıştır ki bu da ekonomik çöküşü hızlandırmıştır.

Manuel’in enkazını devralan I. Andronikos imparatorluğun içinde bulunduğu ahvali göz önünde tutarak Venedik ile barış yapmış ise de karşılığında tutamayacağı sözler vermiştir. Onun yerine getiremediği sözlerin icrası ise Angelos hanedanına miras kalmıştır. 1185 yılında II. Isaacios ile başlayan Angelos hanedanı devri öncüllerinin bıraktığı sözleri yerine getirmek ve borçlarını ödemekle geçmiştir. Ancak hazinenin tamtakır olması Angelosları başka yollar aramaya itmiş ve zaten oldukça basiretsiz oldukları bilinen hanedan üyeleri Venedik’e yeni ticari imtiyazlar tanıyarak durumu kurtarma çabası içine girmişlerdir. Bu makalede konunun daha anlaşılır olması için evvela Komnenoslar döneminde verilen imtiyazlar ele alınmış, müteakiben esas özne olan Angelos hanedanı dönemi irdelenmiştir.