XII. YÜZYIL BİZANS ANADOLUSU’NDA KENTSEL EKONOMİ: TEMEL DİNAMİKLER VE PERGAMON ÖRNEĞİ

Öz

XII. yüzyıl Akdeniz Dünyası politik, sosyal ve ekonomik anlamda önemli değişimlere sahne olmuştur. Doğu’da Haçlı Seferleri’nin doğurduğu sonuçlarla birlikte yeni bir düzen başlamış, Batı’da ise büyük siyasî otoritelerin derin politikalar güttüğü “Yeni Avrupa” modeli şekillenmiştir. Diğer taraftan Bizans İmparatorluğu, XI. yüzyılda yaşadığı çok boyutlu krizi atlatarak; Komnenos Restorasyonu ile birlikte bir yükseliş içerisine girmiş ve bölgenin önemli aktörleri arasındaki yerini almıştır. Mevzubahis süreçler belirli amiller etrafında gelişirken, üretim ve değişim ekonomisi başta olmak üzere, Bizans İmparatorluğu’nun iktisadî yapısında birtakım olumlu gelişmelere yol açmıştır. Bu minvalde, XII. yüzyıl Bizans Anadolu’su olarak nitelendirebileceğimiz ve temelde Batı ve Kuzey Batı Anadolu şehirlerini kapsayan bölgede yaşanan ekonomik değişimlerin, kent ekonomileri üzerinde ne gibi etkiler bıraktığının tespiti ve tahlili üzerine yoğunlaşacağız. Mevzubahis dönemde kayda geçen yenilikler, imalat sanayisindeki gelişmeler, demografik yapıda meydana gelen değişimler başta olmak üzere kentsel ekonomi olgusuna doğrudan etki yapan kriterleri göz önüne alarak doğru sonuçlar çıkarmaya çalışacağız.  Özel olarak Pergamon kenti üzerinde yoğunlaşmamızın nedeni ise bu yüzyılın genel karakteriyle ilgili bir durum olarak, unutulan bir şehrin ekonomik ve demografik anlamda yeniden canlanması bağlamındadır. Kentin tarihsel süreç içerisindeki gelişimi, iktisadi ve sosyal sisteminde meydana gelen çözülmeyi ve XII. yüzyıldaki tekamülünü inceleyeceğiz.