MYRİOKEPHALON SAVAŞI’NIN KONYA BAĞIRSAK BOĞAZI’NA LOKALİZE EDİLMESİNE MİKROTOPONİMİK KATKILAR

Mustafa ARSLAN

Öz


Bizans ve Türkiye Selçuklu Devleti arasında 17 Eylül 1176 yılında yapılan Myriokephalon Savaşı Türklerin zaferi ile sonuçlanmıştır. Bu savaş sonunda Anadolu bir Türk yurdu haline gelmiş, savaşın etkileri aradan geçen sekiz yüzyılı aşkın süre boyunca devam etmiş, Türkler Anadolu topraklarını bir daha bırakmamışlardır.

Günümüzde savaşın yeri ile alakalı tartışmalar bilim dünyasının bu mühim hadiseyi tekrar incelemeye başlamasına sebebiyet vermiştir. Bilim dünyası son zamanlarda savaşın yapıldığı yeri belirleme hususunda yeni bir gayrete girmiştir. Savaş hakkında bilgi veren kaynaklardan yola çıkarak çeşitli önermelerde bulunulmuştur. Bu önermeler genelde Denizli/Çivril’de yer alan Kufi Boğazı, Isparta/Gelendost, Isparta/Yalvaç/Karamık Beli ve Konya/Beyşehir/Bağırsak Boğazı ekseninde yapılmaktadır.

   Araştırmacılar Bizans ordusunun Kelainai (Dinar)’ye uğradığı noktasında hemfikirdir. Ancak Kelainai’den sonra ordunun izlediği güzergâh ve savaşın yeri tartışmalıdır. Bu tartışmalar kroniklerde geçen Çivril ve Homa adlarının hem Konya’da hem de Denizli’de olması sebebiyle tam anlamıyla açıklığa kavuşmamaktadır. Hem Kufi Boğazı’nın hem de Bağırsak Boğazı’nın savaş yeri olarak tartışılmasında Çivril ve Homa yerleşimlerinin varlığı bu iki mekânı savunan bilim insanlarını diğer konumları savunanlara karşı avantajlı hale getirmektedir.

Ancak, kaynaklarda geçen Çivril (Çivrilçimeni) adı bu iki yerleşimden farklı ve onlardan bağımsız bir yeri de işaret edebilir. Bağırsak Boğazı’na yakın bir konumda tespit ettiğimiz Çivriller ve bundan biraz daha uzakta bulunan Çivrelliler adlı yerler bu olasılığın mümkün olabileceğini göstermektedir. Bu çalışma ile bazı mikrotoponomik bulgulardan faydalanarak savaşın yerini tespit etmeye katkı sağlamak amaçlanmıştır. Bununla birlikte arkeolojik kazılar ve yüzey araştırmaları olmadan savaşın yerini tam olarak tespit etme yönündeki gayretler yine de tartışmaları hep beraberinde getirecektir.

Anahtar Kelimeler: Myriokephalon Savaşı, Çivril, Homa, Bağırsak Boğazı, Toponomi.    


Tam Metin:

PDF

Referanslar


Alp S., Hitit Çağında Anadolu, Tübitak, Ankara, 2000.

Arslan M., On ancient Luwian elements in the toponymy of the Beyşehir county, Turkey, Helsinki 2011(a).

Arslan M., Helenistik ve Roma Döneminde Yalvaç-Beyşehir-Suğla Oluğu, Eğitim Kitabevi, Konya, 2011(b).

Austin M., The Hellenistic World from Alexander to the Roman Conquest (Second Edition), Cambridge University Press Cambridge, 2006.

Bahar H, Karauğuz G, Koçak Ö., Eskiçağ Konya Araştırmaları 1. İstanbul, 1996.

Bahar H., Eskiçağ Tarihi Ders Notları, Dizgi Ofset, Konya, 2005.

Boso, Boso’s Life of Alexander III, (çev.G. M. Ellis), Basil Blackwell, Oxford, 1973.

Ceylan M. Akif, Eskikurt A., Tarihi Coğrafya Açısından Myriokephalon Savaşı (17 Eylül 1176) ve Konya Bağırsak Boğazı, Konya Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları: 359, Konya 2017.

De Hoveden Roger, Annals of Roger De Hoveden Comprising the History of England and of Other Countries of Europe from A.D. 732 to A.D. 1201, V. 1, (çev.Henry T. Riley), London 1853.

Eskikurt A., “Myriokephalon Savaşı’na Dair Kronikler ve Modern Çalışmalar”, USAD, Bahar 2017, (6), s. 78

French D., “Roads and Miliaria of Asia Minor”, Anatolian Studies, 34, (1984), s. 10-11.

Hacıgökmen M. A., “Moğollar ve Eşrefoğulları Münasebetleri”, I. Uluslar arası Beyşehir ve Yöresi Sempozyumu Bildiriler Kitabı, (2006), s.361, 362.

Hall A. S., “The Site of Misthia”, Anatolian Studies, 9, (1959), s. 119-124.

Hendy Michael, F., Studies in the Byzantine Monetary Economy c. 300-1450, Cambridge University Press, Cambridge 1985.

Johnson, Sherman E., Early Christianity in Asia Minor. Journal of Biblical Literature, Vol. 77, No. 1, (1958), s.14

Kaya Mehmet Ali, “Cillanicus Tractus: A Re-Interpretation of Its Location”, Arkeoloji ve Sanat Dergisi, 124, (2007), s. 45-50.

Kinnamos Ioannes, Ioannes Kinnamos’un Historia’sı (118-1176), (Çev. Işın Demirkent), Türk Tarih Kurumu, Ankara 2001.

Ksenophon, Anabasis, (Çev. Tanju Gökçöl), Sosyal Yayınları, İstanbul 1998

Levis Bernard, “The Mongols, the Turks and the Muslim Polity”, Transactions of the Royal Historical Society, Vol. 18, (1968), s. 60.

Lewis Charlton T., Short C., A New Latin Dictionary, Clarendon Press, Oxford 1891.

Livius, The History of Titus Livius Vol III, (çev. John Freinsheim), W. Green, London 1815.

Magoulias Harry J., 0 city of Byzantium, Annals of Niketas Choniates, Wayne State University Press, Detroit 1984.

Pliny, Natural History, (çev. Rackham H.), Harvard University Press, London, 1947.

Ramsay W. M., “Notes and Inscriptions from Asia Minor”, The American Journal of Archaeology and of the History of the Fine Arts, Vol. 1, No. 2/3 (Apr. - Jul., 1885), s.145

Ramsay W. M., “Studies in the Roman Province Galatia. VI.--Some Inscriptions of Colonia Caesarea Antiochea”, The Journal of Roman Studies, Vol. 14, (1924), s. 200.

Ramsay W. M., The Cities of St. Paul, Hodder and Stoughton, London 1907.

Strabo, Geographika, (çev. Adnan Pekman), Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul 2012.

Strong J., A Concise Dictionary of the Words in the Hebrew Bible; with Their Renderings in the Authorized English Version, Abrington Press, New York 1890.

Thonemann Peter, The Maeander Valley : a historical geography from antiquity to Byzantium, Cambridge University Press, New York 2011.

Türk Dil Kurumu, Derleme Sözlüğü VIII (2. Baskı), Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara 1993.

Yurtsever Erk, Asya’daki Türkçe Coğrafi Adlar Derlemesi, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, İstanbul 1993.

İNTERNET KAYNAKLARI VE KAYNAK KİŞİLER

Gregory Abû’l-Farac, Erişim Tarihi: 2017.20.10, https://archive.org/download/BarHebraeusChronography

Michael The Great, The Chronicle of Michael the Great, Patriarch of the Syrians, (Çev. Robert Bedrosian), Erişim Tarihi: 2017.20.10, https://archive.org/stream/ChronicleOfMichaelTheGreatPatriarchOfTheSyrians/Chronicle_Michael_Syrian#page/n0/mode/2up

Ptolemy, Geography Book V, Erişim Tarihi: 2017.18.10, https://archive.org/download/PtolemysGeographyBook5

https://www.etymonline.com/search?q=thoma. Erişim Tarihi: 2017.17.10.

http://www.tdk.gov.tr/derbent, Erişim Tarihi: 2017.21.10.

Bulut Mehmet, 1945, Görüşme Tarihi 19.10.2017, Yenidoğan.

Kaymakçı Hasan, 1966, Görüşme Tarihi 19.10.2017 Yenidoğan.

Uzundal Salih, 1969, Görüşme Tarihi 19.10.2017 Yenidoğan.


Refback'ler

  • Şu halde refbacks yoktur.


Selçuk Üniversitesi Selçuklu Araştırmaları Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY-NC 4.0) ile lisanslanmıştır.