SULTANLIĞI MEŞRUİYET KAZANMAMIŞ BİR SELÇUKLU ŞEHZADESİ: TUĞRUL ARSLAN

Öz

Türkiye Selçuklu sultanı I. Kılıç Arslan’ın vefatından sonra sultanın küçük oğlu Tuğrul Arslan Malatya’da sultan ilân edildi. Tuğrul Arslan’ın sultanlığı ve faaliyetleri ile ilgili kaynaklarda kayıtlar mevcut olmasına rağmen ismi Selçuklu sultanları arasında yer almamaktadır. Şahinşah’ın saltanatına kadar Selçuklu tahtının boş kaldığı zikredilir. Kaynaklarda sultan unvanı ile ismi geçen Tuğrul Arslan, atabegleri ve annesi Ayşe Hatun’un himayesinde 1124 yılına kadar Malatya’da hüküm sürdü. Annesinin etkisinden kurtulamayan Tuğrul Arslan’ın zayıf bir yönetim sergilediği görülmektedir. Ancak Kılıç Arslan’ın ölümünden sonra Selçuklu devletinin siyasî gücünün zayıflamasına rağmen, Malatya gibi rekabet sahası olan önemli bir şehri uzun yıllar Selçuklu hâkimiyetinde tutmayı başarmıştı. Ayrıca Kılıç Arslan’ın ölümünden sonra meydana gelen fetret devri Tuğrul Arslan’ın sultan ilân edilmesiyle bir nebze de olsa önlenmiş oldu. Tuğrul Arslan’ın Selçuklu sultanları arasında yer alıp almaması hususu bu zamana kadar üzerinde durulmamış ciddî bir meseledir. Bu çalışmada dönemin kaynakları ışığında 1107 ile 1124 yılları arasında Malatya’da Selçuklu iktidarını uhdesinde bulunduran Tuğrul Arslan’ın hâkimiyeti incelenecek ve irdelenecektir.