Gazneli Mahmud’un Hükümdarlığa Giden Yolda Tek Yenilgisi Rahne Savaşı (H.385/995)

Arslan DURDU

Öz


Rahne savaşı (H.385/995) Samanilerin iki Türk sipehsâlârı arasında meydana gelen bir savaştır. Kaynakların çok fazla bahsetmediği bu savaş sadece Samaniler, Simcûrîler ve Gaznelilerin kişisel çıkarları bakımından değil aynı zamanda Ortaçağ Türk-İslam tarihi açısından önem arz etmektedir. Ortaçağın seyrini değiştiren bu savaş iki Türk sipehsâlârı arasındaki çekişmeyi dahada kızdırmıştır. Gazneli ve Simcûrîler arasında yapılan nihai savaş olmamasına rağmen Mahmud’un hayatında ilk kez mağlup olduğu bir savaştır. Rahne savaşının ardından yapılan Tûs savaşı Simcûrîleri yıkılış sürecine sokarken Gaznelileri için ise devletleşme yolunda büyük bir adım olmuştur. Gazneliler bölgede hâkimiyetlerini iyice kabul ettirmişlerdir. Fâik el-Hassa ve Ali Simcûrî’nin ortadan kaldırılmasından sonra Sâmânîler, bölgede hakimiyet kuran Gaznelilerin nüfusu altına girmiştir. Bu çalışmada Rahne (Gedik) savaşının o coğrafya üzerinde yarattığı siyasi ve sosyal etkiler ve savaşın ardından ortaya ittifak arayışları ve hakimiyet mücadeleleri ele alınacaktır. Çalışma, kaynakların Rahne savaşı ile verdiği bilgiler dönemin diğer kaynakları ile mukayeseli olarak değerlendirilmiştir.


Tam Metin:

PDF

Referanslar


Barthold, V.V. (1990). Moğol İstilasına Kadar Türkistan. (Hakkı Dursun Yıldız, Çev.). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.

Beyhakî, (1383). Târîh-i Beyhakî. Ali Ekber Feyyaz (Ed). Meşhed: İntişârat-ı Dânişgâh-ı Firdevsî.

Cûzcânî. (1391). Tabakât-ı Nâsırî. Bünyâd Ferheng-i Cihandaran-ı Gûrî (Ed). Kabil: Danişgâh-ı Kabil.

Durdu, A. (2022). “Gazneli Mahmud’a Verilen Seyfü’d-Devle Lakabının Kılıç Motifli Sikkeler Üzerinden Değerlendirilmesi”. Genel Türk Tarihi Araştırmaları Dergisi. 4, 513-532.

Gerdîzî. (1363). Zeynü’l-Ahbâr. Abdülhay Habîbî (Ed). Tahran: Dünya Kitap.

Hudûdü’l-Âlem Mine’l-Meşrik İle’l-Magrib. (2020). (Abdullah Duman-Murat Ağarı, Çev.). İstanbul: Ayışığıkitapları.

Havkal, M. (2017). 10. Asırda İslâm Coğrafyası, (Ramazan Şeşen, Çev.). İstanbul: Yeditepe Yayınevi.

Merçil, E. (2003). “Mahmûd-ı Gaznevî”. Diyanet İslam Ansiklopedisi, (C. 27, s. 362-365). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.

Merçil, E. (2007). Gazneliler Devleti Tarihi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.

Merçil, E. (2009). “Simcûrîler”. Diyanet İslam Ansiklopedisi, (C.37, s. 210-211). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.

Merçil, E. (1994). “Samanî Devleti’nde Türklerin Rolü”. Tarih Dergisi. 35, 253-266.

Merçil, E. (1985). “Simcurîler IV”. Belleten. 49/(195), 547-568.

Mîrhând. (1380). Târîh-i ravzatü’s-safâ fî sîretü’l-enbiyâʼ ve el-mulûk ve el-hulafâ (C. 4). Cemşîd Kiyânfer (Ed). Tahran: Aṣâṭîr.

Özgüdenli, O.G. (2007). “Nîşâbur”. Diyanet İslam Ansiklopedisi, (C. 33, s. 149-151). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.

Şebânkâreî. (1363). Mecmau’l-Ensâb. Mîr Haşim Muhaddîs (Ed). Tahran: İntişârat-ı Emîr-i Kebir.

Utbî. (1334). Terceme-i Târîh-i Yemînî. (Curfâdekânî, Çev). Ali Kâvîm (Ed). Tahran: Çaphâne-i Ferdin.


Refback'ler

  • Şu halde refbacks yoktur.


Selçuk Üniversitesi Selçuklu Araştırmaları Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY-NC 4.0) ile lisanslanmıştır.