ṬABAḲĀT-I NAṢIRĪ'NİN BÜVEYHİLER BAŞLIĞININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Öz

X. ve XI. yüzyıllarda Hazar'ın güney kıyılarından Kirman'a, el-Cezîre'den Umân'a kadar hüküm süren Büveyhîler, muasır tarihçiler arasında hak ettikleri ilgiyi görmediler. Bu durumun çeşitli sebepleri olmakla birlikte; Büveyhîler tarihi ile ilgili kaynakların azlığı, bu konuda bilgi veren tarihçileri bizim için kaçınılmaz şekilde önemli hale getirmektedir. Cûzcânî de konuyla alâkalı bir takım bilgiler sunan müverrihlerdendir. XIII. yüzyıl müverrihlerinden olan Cûzcânî’nin Ṭabaḳāt-ı Naṣırī adlı çalışmasında Büveyhîlerle alakalı bilgiler büyük ölçüde muhtasar şekildeyken, bunların da büyük kısmı teyide muhtaçtır. İlgili tarihî vak’aları toplamda yedi başlık altında inceleyen müverrih, bazen isimleri birbirine karıştırırken bazen de olaylar hususunda bariz şekilde hatalı ifadeler kullanmaktadır. Bu çalışmada, Ṭabaḳāt-ı Naṣırī’de aktarılan bilgiler bizzat Büveyhî ana kaynaklarından yapılan iktibas ve yorumlarla kıyaslanarak değerlendirilmiş, bu yolla konuyla alakalı çıkarımlarda bulunulmuştur.