TARİHİ ŞİİRLE DEĞERLENDİRMEK: AHBÂRÜ’D-DEVLETİ’SSELCÛKIYYE’DE YER ALAN MANZÛMELERİN IŞIĞINDA XI.- XII. YÜZYILLARDA TÜRK-İSLÂM DÜNYASI

Öz

Manzûmelerin siyâsî, askerî ve sosyal tarih açısından bir dönem okumasına imkân sağlamasının yanı sıra
Ortaçağ tarihi kaynaklarındaki bu tür kayıtlardan faydalanmak, hâdiselerin edebî ve irfânî pencereden nasıl idrak
edildiğini yakalamak adına bir fırsattır. V.-VI. (XI.-XII.) yüzyıllar arasında hüküm sürmüş, döneminin güçlü devletlerinden
Büyük Selçukluların (440-583/1048-1187) ve 513 (1119) yılındaki Sâve Savaşı’ndan sonra tesis edilen Irak Selçuklu
Devleti’nin tarihi üzerine Türkiye’de yapılmış kayda değer pek çok akademik çalışma bulunmaktadır. Bu minvalde,
özelde Selçuklu ve genelde Ortaçağ tarihiyle ilgili bilimsel çalışmalar yapan araştırmacılar Sadruddin el-Hüseynî’nin
Ahbârü’d-Devleti’s-Selcûkıyye isimli eserinden sıklıkla istifâde etmektedirler. Bu yazının amacı; adı geçen eserde
müellifin kaydettiği 18 manzûmenin sebeb-i te’lifinin tespiti ve bu manzûmelerdeki maddî bilgi unsurlarının diğer tarihî
kaynaklarla mukāyese yolu ile tetkik edilmesidir. Böylece edebî metinlerin ifâde kābiliyetinden faydalanarak vukū bulan
hâdiselerin nasıl gerçekleştiğini anlamak mümkün olacaktır. Ayrıca bu metinlerde tarihî hakîkatlerin ne kadar muhâfaza
edildiğini tespit etmek Türk-İslâm dünyası hakkında yapılan bilimsel yayınlara yeni bir perspektif sunacaktır.