TÜRKİYE SELÇUKLULARINDA ÖĞRENCİLERİN SOSYO EKONOMİK DURUMLARI (SOCIO-ECONOMIC STATUS OF STUDENTS IN THE SELJUKS OF ANATOLIA)

İbrahim BALIK

Öz


Bir milletin gelişmişlik düzeyinin en önemli göstergelerinden birisi eğitim seviyesidir. Eğitim seviyesinde çıtayı yükseklerde tutabilen toplumlar kısa sürede gelişmişlik düzeyini artırabilmektedirler. Selçuklular da bu konuda önemli hamleler yapmış ve 13. yüzyılda Anadolu’da gelişmiş bir eğitim seviyesi yakalayabilmişlerdir. Eğitimin içinde yer alan insan unsurunun kalitesi ve motivasyonu da eğitimin seviyesini belirleyen önemli göstergelerden birisidir. Biz bu çalışmamızda eğitimin en temel unsurunu oluşturan öğrencilerin Selçuklular dönemindeki sosyo ekonomik durumlarından bahsedeceğiz.

                Selçuklularda fakih, talib, tilmiz gibi adlarla anılan öğrenciler, medreselerde eğitimlerini almakta idiler. Hemen hemen her medrese farklı kategorilerde öğrencileri bünyesine alırdı. Medreseye kaydolan öğrenciler kendi eğitim seviyelerine göre genellikle üç kategoriye ayrılır ve ona göre dersleri takip ederlerdi. Uzmanlık eğitimine başlayan bir öğrenci grubu ile henüz eğitiminin ilk aşamasındaki öğrenciler aynı medrese içinde eğitim görebilirlerdi.

                Öğrencilerin tamamı belli miktarda burs alırlardı. Bu burslar medrese vakıflarından karşılanırdı. Dolayısıyla öğrenci burslarının miktarı standart olmayıp, medreseden medreseye farklılık göstermekte idi. Aynı şekilde öğrencilerin aldığı burslar eğitim seviyelerine göre de değişmekte idi. Onlar, bu bursları ve medreseden karşıladıkları diğer iaşeleri sayesinde oldukça rahat bir hayat sürme imkânı bulmuşlardır.


Tam Metin:

PDF

Referanslar


Amasya Halifet Gazi Medresesi Vakfiyesi, Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi, Defter No: 610.

Caca Bey Medresesi Vakfiyesi, İstanbul Türk ve İslam Eserleri Müzesi, Kayıt No: 2198.

Konya Karatay Medresesi Vakfiyesi, Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi, Defter No: 2105.

Sivas Gök Medrese Vakfiyesi, Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi, Defter No: 604.

Şemseddin Altun Apa Vakfiyesi, İstanbul Türk ve İslam Eserleri Müzesi, Kayıt No: 3416.

Akyüz Yahya, Türk Eğitim Tarihi, İstanbul 1993.

Atuf Nafi, Fenni Terbiye Tarihi, İstanbul 1928.

Balaban Mustafa, “Türkiye Selçuklu Devletinde Fiyatlar ve Ücretlerin Karşılıklı Mukayesesi”, Vakıflar Dergisi, S:27, Ankara 1988.

Baumrane Chick, “İslam Tarihinde Eğitim Öğretim Kurumları”, (çev. Nesim Yazıcı), A.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, C.XXX, Sayı 289, Ankara 1987.

Bedevi Abdu’l-Mecid Ebu’l-Futuh, et-Tarihu’l- Siyasi ve’l- Fikri, Cidde 1983.

Bilge Mutafa, İlk Osmanlı Medreseleri, İstanbul 1984.

Çıtak İhsan, Cumhuriyet Öncesi, Cumhuriyet Dönemi ve Sonrası Malatya’da Eğitim, Malatya 1988.

Dağ Mehmet – Öymen Raşit, İslam Eğitim Tarihi, Ankara 1974.

Eflaki Ahmet, Menakıbu’l-Arifin, (çev. Tahsin Yazıcı), İstanbul 1973.

Erdoğan Abdülkadir, “Konya İle İlgili En Eski Bir Selçuk Vakfiyesi”, Konya Mecmuası, S.6, Konya 1937.

Gordlevski V., Anadolu Selçuklu Devleti, (çev. Azer Yaman), Ankara 1988.

İbn-i Bibi, El Evamirü’l-Alaiye Fi Umuru’l-Alaiye, (çev. Mürsel Öztürk), Ankara 1996.

İbn-i Camaâ Ebu Abdullah Muhammed b.İbrahim b. Sadullah Kinani, Tezkiret’s-Sami ve Mütekellim fi Edebi’l-Alim ve’l-Müteallim, Haydarabat, 1353.

Kafesoğlu İbrahim, Türk Milli Kültürü, İstanbul 1984.

Kazıcı Ziya, İslam Medeniyeti Tarihi, İstanbul 1991.

Konyalı İbrahim Hakkı, Abideleri ve Kitabeleri İle Konya Tarih, Konya 1964.

Köymen M. Altay, “Türkiye Selçukluları Devletinin Ekonomik Politikası”, Belleten, C. I, Sayı: 198, Ankara 1986.

Nafiz Rıdvan – Hakkı İsmail, Sivas Şehri, İstanbul 1928, s.121.

Nermin Ş. Doğan, “Ortaçağda Anadolu’nun Eğitim Mekanları: Selçuklu Medreseleri – Darüşşifalarından Örnekler”, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, C.28, S:2, Ankara 2013.

Ögel Bahattin, Türk Kültürünün Gelişme Çağları, İstanbul 1988.

Parmaksızoğlu İsmet, İbn-i Batuta Seyahatnamesinden Seçmeler, İstanbul 1986.

Sönmez Selami, “Anadolu’daki Selçuklu ve Beylikler Dönemi Medreseleri”, A.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi, Erzurum 1992, s. 242.

Tahir b. Rıfat Muhammed, Türklerin Ulum ve Fünuna Hizmetleri, İstanbul 1327.

Temir Ahmet, Cacaoğlu Nure’l-Dinin 1272 Tarihli Arapça – Moğolca Vakfiyesi, Ankara 1959.

Turan Osman, “Şemseddin Altun – Aba Vakfiyesi ve Hayatı”, Belleten, C. XI, S.42, Ankara 1947.


Refback'ler

  • Şu halde refbacks yoktur.


Selçuk Üniversitesi Selçuklu Araştırmaları Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY-NC 4.0) ile lisanslanmıştır.