SELÇUKLULAR DEVLETİ'NDE İKTİDARIN YAPISI VE SİYASÎ MEŞRUİYET

Öz

Selçuklu Türkmenleri siyasi sahneye adım attığı sırada İran, Abbâsî Hilâfeti dönemindeki siyasi değişikliklerden ve yeni hükümetlerin oluşumundan kaynaklanan geniş tarihi tecrübeler edinmiştir. Bu hükümetler, İran Ortaçağ tarihinde ilk İslâm İmparatorluğu’nu kurmak için Selçuklu Devleti’ne önemli bir siyasi yapıyı miras bırakmışlardır. Selçuklu Devleti, yaklaşık bir buçuk yüzyıl boyunca Mâverâünnehir’ den Akdeniz’e kadar uzanan geniş topraklar üzerinde hâkimiyetini sağlam bir şekilde kurabilmek için, İranlı bürokrasinin ve kabilenin gelenek-göreneklerinden oluşan yönteme dayanarak, yeni bir iktidar yapısı oluşturmuştur. Kendi meşruiyetini örgütlemek için, toplumdaki ana kurumlar arasındaki etkileşimi ve güç paylaşımını geliştirmiştir. Bu makale Max Weber’in, meşruiyet tanımını ve onun çeşitlerini temel alarak Selçuklu Devleti’nin kurulduğu zamandan Sultan Melikşah dönemini sonuna kadar (Kameri 431-485) (1040-1092) Selçuklu Devleti’nin yapısını tanıtmayı amaçlamaktadır. Ayrıca çeşitli meşruiyet türlerine dayanarak Selçukluların, meşrulaşmaya giden yolda kullandıkları uygulamaları ortaya çıkarmayı hedeflemektedir.