SULTAN ABDÜRREŞÎD DÖNEMİ GAZNELİ DEVLETİ’İNDEKİ OLAYLARIN TEMEL KAYNAKLARA YANSIMASI

Öz

443/1050 yılında Gazneli Devleti’nin başına geçen Sultan Abdürreşîd b. Sultan Mahmud, erdemli, mütevazi ve istişareye önem veren bir sultandı. Fakat böylesi güzide vasıfları kendinde barındırmasına rağmen devlet ve siyaset işlerinden pek anlamazdı. Onun bu eksikliği içeride istikrarsızlığa sebep olurken dışarıdaki düşmanların da ülkesine göz dikmelerine bir nevi zemin hazırladı. Bu doğrultuda Horasan’da hüküm sürmekte olan Selçuklular, Çağrı Bey ve oğlu Alparslan’ın liderliliğinde Gazne’yi tehdit etmeye başladılar. Selçuklu tehdidini bertaraf etmek isteyen Sultan Abdürreşîd, Gazneli Mahmud’un cesur gulamlarından Tuğrul Bozan’ı ordunun başına getirerek savunmaya geçti. Gazne’nin Dere-i Humar bölgesinde Alparslan’ı ağır bir yenilgiye uğratarak Gazneli ordusunu Büst’e ulaştıran Tuğrul Bozan, Çağrı Bey’i de yenilgiye uğrattı. Ardından Sîstân üzerine yürüyerek Çağrı Bey’in amcası Musa Yabgu’yu mağlup etti. Ardı ardına üç başarıya imza atan Tuğrul Bozan, Sultan Abdürreşîd’in güçsüzlüğünü fırsat bilerek Gazne idaresine el koydu, başta sultan olmak üzere ele geçirdiği tüm şehzadeleri katletti. Bu çalışmada bahsi geçen konular dönemin temel kaynaklarına göre kaleme alınmış olup muasır kaynaklarla desteklenerek incelenmiştir.