KÜRTLERDE İÇ SAVAŞ

Öz

İnsanlık tarihi savaşlarla özdeşleşmiştir. Halklar sürekli birbiri ile savaşmıştır. Ancak savaşların en yıkıcı olanı iç savaşlardır. İç savaşları en sık yaşayan halklardan birisi Kürtlerdir. Kürtler siyasal anlamda 10. yüzyılda tarih sahnesine çıkmış Şeddadi, Mervani, Hasnevi, Revadi, ve Annazi gibi küçük hanedanlar kurmuşlardır. Ancak Kürt hanedanların hemen hemen tamamı hanedan ve aşiretler arasındaki çatışmadan zayıflamış veya yıkılmışlrdır. Selçuklular ve Kürtler 11. yüzyılda karşılaştıklarında Kürt hanedanların çoğu siyasal anlamda bağımsız değil, Şii Büveyhoğullarına bağımlıydı. Selçuklular Büveyhoğullarını yıkınca Kürt emirlikler, Selçuklu hâkimiyetine girmişlerdir.

1501 yılından itibaren Safeviler, Kürt coğrafyasının tamamını (Anadolu ve Irak dâhil) işgal etmiş ve Kürt emirlikleri yıkmıştır. İdrisi Bidlisi, Safevilere karşı Yavuz Sultan Selim’den yardım istemiştir. 1514 yılından itibaren Anadolu ve Irak’taki Kürt emirlikler, Osmanlı hakimiyetine girmiş ve Kürt hükümeti ve Ekrad sancakları adıyla yönetim birimleri kurulmuştur. 19. yüzyılda Osmanlı Devleti Kürt emirlikleri yıkıp merkeziyetçi yönetim kuruncaya kadar Kürtler yarı özerk bir şekilde Osmanlı Devletine bağlı olarak yaşamışlardır.  Ancak aşiretler kendi aralarında sürekli savaşmıştır. 19. yüzyılda Kürt emirler kaybettikleri siyasal gücü yeniden kazanmak için Osmanlı Devleti’ne karşı isyanlar çıkarmışlardır; Kör Muhammed Paşa, Bedirhan Bey, İzzeddin Şir ve Şeyh Ubeydullah isyanı gibi. Bu isyancılar da öncelikle rakip Kürt aşiretlere ve mirlere saldırarak Kürtler arasında tekrar iç savaş çıkarmıştır. Bu isyanlar rakip Kürt emirlerin Osmanlı Devleti’ni desteklemesi sonucu bastırılmıştır.

Kürtler tarihleri boyunca iç savaşı sıkça yaşamış bir halktır ve Kürtler arasında iç savaşlar halen yaşanmaktadır. Ancak bazı Kürdolog ve Kürt milliyetçileri bu önemli gerçeği görmezden gelerek Kürt hanedanların yıkılışından sürekli Türkleri (Selçuklu- Osmanlı) sorumlu tutmuşlardır. Halbuki Kürtlerin tarihi Kürt emir ve aşiretlerin birbiriyle savaşından ibarettir.